Rejon gminy Barcin zamieszkały był od niepamiętnych czasów. Świadczą o tym znaleziska z jego okolicy. Około 4.500 lat temu była w dzisiejszym Złotowie osada ludzka przedstawicieli kultury amfor kulistych. Na 2400 do 2500 lat temu datuje się pochówek mieszkańców kultury wschodniopomorskiej z 12 popielicami w grobie znalezionymi w Zalesiu. Początki Barcina jako miejscowości sięgają XII wieku. Pierwotne nazwy miasta brzmiały: Barcino, Barczino, Barczyn, Baraczyn, Bardzki, niemieckie: Bartzin, Barschin, Bartschen, Bartschin i łacińska Bartinensis. Pierwsza wzmianka pisana o Barcinie w źródłach kościelnych pochodzi z 1325 roku. Proboszczem parafii Barczino należącej do dekanatu w Inowrocławiu wymienionej w opłatach na stolicę apostolską był ks. Tomko. Z kolei pierwszą historyczną świecką notatkę znamy z 1390 roku – jakaś Hanka z Barcina wystąpiła w tym roku na procesie w gnieźnieńskim sądzie grodzkim. W 1343 roku właścicielem Barcina był wojewoda brzeski Wojciech z Pakości z rodu Leszczyców. Barcin uzyskał przywilej targowo-jarmarkowy w 1472 roku. Za datę nadania praw miejskich przyjmuje się dzień 12 czerwca 1541 roku. W latach 1560 – 1585 był tu ośrodek Braci Czeskich, którzy prowadzili szkołę. W 1772 roku Barcin liczący 267 mieszkańców przeszedł pod panowanie pruskie. Dynamiczny rozwój gminy jest ściśle związany z występowaniem pokładów wapienia i margli jurajskich, których eksploatację w kamieniołomach Bielaw, Wapienna i Piechcina rozpoczęto w 1860 roku. Trzydzieści lat później liczba mieszkańców miasta pierwszy raz w dziejach przekroczyła tysiąc. W ramach Powstania Wielkopolskiego 4 stycznia 1919 roku Barcin został wyzwolony spod panowania pruskiego.
21 stycznia 1945 r. Barcin został wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej. Przewodniczącym Zarządu Miejskiego został Edmund Reinke. Powołano Komisję Mieszkaniową i Opałową, utworzono milicję oraz Urząd Pośrednictwa Pracy. 20 marca 1945 r. zorganizowano biuro miejskie i dokonano podziału kompetencji. 10 lipca 1945 r. powstał Miejski Ośrodek Zdrowia, którym przez ponad 20 lat kierował doktor Stanisław Krzyś. Powstały spółdzielnie rzemieślnicze. 26 listopada 1946 r. burmistrzem został Władysław Kiliński. W 1950 r. Przewodniczącym Prezydium Rady Miejskiej został Leon Vorberg. W latach sześćdziesiątych odbyło się wiele czynów społecznych, miasto przebudowano i upiększono. Postawiono drugą szkołę podstawową, pawilony usługowe i kilka sklepów. 2 października 1969 r. decyzją ministerstwa utworzono Kombinat Cementowo-Wapienniczy „Kujawy” w Bielawach. Równolegle w Barcinie powstało duże osiedle mieszkaniowe wraz całą niezbędną infrastrukturą. W kilka lat wzniesiono hotel, restaurację, ośrodek zdrowia, sieć handlową, punkty usługowe, korty tenisowe, przedszkole i żłobek.
W roku 1989 dokonała się zmiana systemowa, w wyniku której Polska odzyskała pełną suwerenność i wkroczyła na drogę reform polityczno – gospodarczych. Nastąpiło odrodzenie samorządu terytorialnego. Od 20.06.1990 r. do 04.06.1997 r. funkcję Burmistrza Miasta i Gminy Barcin sprawowała Ewa Gołąb. W tym czasie zrealizowano szereg inwestycji takich jak budowa hali widowiskowo – sportowej, magistratu, dworca PKS i sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej w Mamliczu. Zajmowano się także budową wodociągów, chodników, gazociągów i dróg. Był to okres intensywnego rozwoju drobnej przedsiębiorczości i organizacji społecznych, czas znaczących zmian i ważkich wydarzeń kulturalnych. W 1995 roku zapoczątkowano organizację Dni Barcina, a właścicielem KCW Kujawy w Bielawach stała się francuska grupa Lafarge. Od 04.06.1997 do 16.11.1998 r. Burmistrzem był Wojciech Handke (1946-2003). Rozpoczęto wówczas szereg ważnych inwestycji w celu poprawy infrastruktury i wizerunku gminy. Były to budowa sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej nr 1 w Barcinie, modernizacja oczyszczalni ścieków oraz prace związane z tworzeniem parku miejskiego. Wojciech Handke z wykształcenia był rolnikiem i prowadził gospodarstwo rolne w Barcinie Wsi. W drugiej kadencji samorządu sprawował mandat radnego i działał w Komisji Rolnictwa i Leśnictwa oraz Komisji Ochrony Środowiska. Był członkiem – założycielem Stowarzyszenia Ekologicznego w Barcinie. Od 10.11.1998 r. do 17.01.2001 r. na stanowisku burmistrza zasiadał Marian Jachimowicz (1943-2001). W trakcie jego urzędowania wybudowano oczyszczalnię ścieków w Sadłogoszczy i nowe wysypisko odpadów komunalnych w Barcinie Wsi, zakończono kanalizację sanitarną osiedla domków jednorodzinnych w Barcinie. Był długoletnim mieszkańcem miasta i od młodzieńczych lat pracował na gospodarstwie rolnym. Na Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy uzyskał tytuł magistra inżyniera rolnictwa. Był radnym pierwszej i trzeciej kadencji Rady Miejskiej. Od 17.01.2001 r. do 18.11.2002 r. funkcję burmistrza pełniła Stanisława Ciesielska. Inicjowała i koordynowała podjęcie decyzji istotnych dla rozwoju gminy i środowiska lokalnego dotyczących wdrożenia nowego ustroju szkolnego – utworzenie dwóch gimnazjów oraz reformy służby zdrowia – powstanie SPZOZ w Barcinie. W 2001 roku odbyły się obchody 460-lecia miasta, uchwalono strategię rozwoju gminy, rozpoczęto budowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej starego miasta, powstała sala gimnastyczna w Piechcinie. Rok 2002 zapisał się komputeryzacją placówek oświatowych, nadaniem imienia dr Stanisława Krzysia Szkole Podstawowej nr 1, wydaniem płyty z okazji 5-lecia Relaxu i Świętem Noteci. Od 18.11.2002 do 01.12.2006 r. obowiązki burmistrza pełniła ponownie Ewa Gołąb (od 21.08.2004 r. - Stankiewicz). Wprowadzono zmiany usprawniających pracę administracji, dokończono budowę barcińskiej kanalizacji, zacieśniono współpracę z organizacjami pozarządowymi. Polska wstąpiła do Unii Europejskiej i gmina pozyskała pierwsze unijne dotacje.
1 grudnia 2006 roku Burmistrzem Barcina został Michał Pęziak. Jego cel można ująć w haśle: Gmina Barcin to miejsce, w którym chce się żyć, inwestować i które warto odwiedzić. Władze samorządowe zdecydowanie postawiły na rozwój, pozyskanie środków z Unii Europejskiej, ściągnięcie nowych inwestorów, utworzenie dodatkowych miejsc pracy i zwiększenie wpływów do budżetu lokalnego. W 2008 roku powstała Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna.
Historia
